Ouders

Oproep voor deelnemers 

Wil je graag deelnemen aan een studie over zelfverwonding bij jongeren en gezinsfunctioneren? Klik dan hier voor meer informatie. 

Wat doe je als je zoon/dochter zichzelf verwondt als ouder?

Krassen, ergens tegen slaan, zich snijden of branden zijn voorbeelden van opzettelijke zelfverwonding. Bijna 1 op 5 gezinnen met adolescenten worden ermee geconfronteerd. Slechts een kleine minderheid van de ouders is hier echter van op de hoogte.

Achtergrond

Zelfverwonding begint meestal tussen een leeftijd van 12 en 14 jaar. De prevalentie neemt echter toe met de leeftijd, met een piek tijdens de tweede graad van het secundair onderwijs. Algemeen wordt de prevalentie van ZVG bij Vlaamse schoolgaande jongeren tussen 12-18 jaar oud, geschat rond 18%. In totaal geeft 10% van de Vlaamse scholieren aan zichzelf het afgelopen jaar opzettelijk te hebben verwond.

Zelfverwonding komt even vaak voor bij meisjes als bij jongens, hoewel er wel een verschil in methode wordt gevonden. Meisjes gaan zichzelf vaker snijden en krassen, terwijl jongens vaker methoden als branden en slaan rapporteren.

Waarom verwonden jongeren zichzelf?

De piek van ZVG tijdens de adolescentiefase kan verklaard worden doordat jongeren geconfronteerd worden met lichamelijke, psychische en sociale veranderingen. Dit levert voor sommigen heel wat stress op.

Meeste jongeren die zichzelf verwonden voelen zich vooraf al een tijdje slecht in hun vel en hebben heftige emoties waar ze geen blijf mee weten. Ze kunnen hun emoties niet uiten, en sluiten zich af van de buitenwereld.

Zelfverwonding is dan voor jongeren een manier om om te gaan met stress of heftige emoties. Zo worden jongeren die zichzelf verwonden vaak kalmer na de act van zelfverwonding. Anderen gebruiken ZVG als middel om controle te voelen, zichzelf te bestraffen, zich af te leiden van psychische pijn door de fysieke pijn. ZVG heeft ook vaak een signaalfunctie voor de omgeving: “Het gaat echt niet goed met mij!”.

Recent onderzoek toont de volgende risicofactoren aan voor ZVG: bijvoorbeeld trauma,  levensingrijpende gebeurtenissen, eenzaamheid, onvoldoende ondersteuning van familie en vrienden, problemen op school en pesten.

Wat zijn de gevolgen?

De gevolgen van ZVG op lange termijn zijn gevoelens van schuld, schaamte, en waardeloosheid. Bovendien heeft ZVG een negatieve invloed op de sociale omgeving: ouders, vrienden, leerkrachten kunnen emotioneel reageren wanneer ZVG ontdekt wordt. Nadien blijven eventuele littekens de jongeren herinneren aan de moeilijke momenten waarop zij zichzelf opzettelijk hebben verwond.

Zelfverwonding (ZVG) is geen onschuldig gedrag. Bij sommige jongeren is dit van voorbijgaande aard en zij proberen dit een of enkele keren. Maar bij de meerderheid vormt dit op termijn een ernstig probleem. Zo verhoogd bijvoorbeeld de kans op suïcidaliteit tot 3 keer.

Het is dan ook uitermate belangrijk dat deze jongeren de kans krijgen om te spreken over ZVG en hulp te zoeken. Men zal dan anders leren omgaan met factoren die ZVG kunnen uitlokken (bv. stressvolle situaties), om de negatieve spiraal van ZVG te doorbreken.

Wat kan de omgeving doen?

ZVG wordt veelal geheim gehouden, zeker voor familieleden. Hieronder mogelijke tekenen dat een jongere zich niet goed voelt in zijn/haar vel:

• Meer teruggetrokken, gesloten, stiller dan anders
• Niet langer deelnemen aan activiteiten
• Stemmingswisselingen: het ene moment heel blij, en het andere moment triest
• Snel kwaad of gefrustreerd worden
• Een recente levensgebeurtenis (zoals relatiebreuk, overlijden, …)
• Meer stress omtrent schoolwerk, hoewel dit vroeger niet het geval was
• Onverklaarde krassen en wonden
• Bedekken van delen van het lichaam (bijvoorbeeld: lange mouwen, of een reeks armbanden dragen tijdens warme zomerdagen)